Tinh dầu bạc hà có thể giúp làm giảm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS) và các vấn đề khác liên quan đến hệ tiêu hóa. Ngoài ra, các dạng bào chế khác nhau của tinh dầu bạc hà còn có thể giúp giảm đau và mang lại lợi ích cho làn da. Cùng Mầm Spa tìm hiểu dầu bạc hà có tác dụng gì chi tiết nhất thông qua bài viết sau nha!
Bạc hà là một loại thảo mộc thơm thuộc họ bạc hà, được lai tạo từ bạc hà lục và bạc hà nước. Loại cây này có nguồn gốc tự nhiên từ Bắc Mỹ và Châu Âu. Tinh dầu bạc hà được chiết xuất từ lá cây bạc hà và có rất nhiều ứng dụng trong đời sống. Với hương thơm the mát, sảng khoái đặc trưng, tinh dầu bạc hà thường được sử dụng trong các sản phẩm làm mát, làm dịu da, và giảm đau.
Có lẽ bạn đã quen thuộc với cảm giác the mát trong miệng sau khi sử dụng kẹo cao su, kem đánh răng hoặc các sản phẩm khác có hương vị bạc hà. Thành phần chính của tinh dầu bạc hà là menthol và menthone, tuy nhiên ngoài ra còn có rất nhiều hợp chất khác đóng góp vào hương thơm và công dụng đa dạng của nó.
Dầu bạc hà có tác dụng gì? Cách sử dụng an toàn
Tinh dầu bạc hà được chiết xuất từ lá cây bạc hà và có rất nhiều ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày, bao gồm:
- Hỗ trợ sức khỏe: Giảm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS), buồn nôn, khó tiêu và các vấn đề tiêu hóa khác. Ngoài ra, tinh dầu bạc hà còn có thể giúp giảm đau đầu và cảm lạnh thông thường.
- Chăm sóc da và cơ thể: Dùng ngoài da để làm dịu cơn ngứa, giảm đau cơ và đau đầu.
- Tạo hương thơm: Là một thành phần tạo hương vị trong thực phẩm, nước súc miệng, xà phòng, và các sản phẩm mỹ phẩm, mang lại cảm giác tươi mát, sảng khoái.
Các cách sử dụng tinh dầu bạc hà:
Dầu bạc hà có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, tuy nhiên cần lưu ý không được uống trực tiếp tinh dầu bạc hà nguyên chất.
- Bôi ngoài da: Pha loãng với dầu nền (như dầu dừa, dầu jojoba) trước khi thoa lên da.
- Khuếch tán: Sử dụng đèn xông tinh dầu hoặc máy khuếch tán để lan tỏa hương thơm trong không gian.
- Hít trực tiếp: Nhỏ vài giọt tinh dầu bạc hà vào khăn tay hoặc bát nước nóng, sau đó hít thở sâu.
- Dùng đường uống: Chỉ sử dụng các sản phẩm viên nang tinh dầu bạc hà đã được bào chế và khuyến cáo bởi chuyên gia y tế.
Lợi ích được chứng minh và tiềm năng
Việc sử dụng bạc hà trong y học đã có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ thời Ai Cập, Hy Lạp và La Mã cổ đại. Ngày nay, nhiều nghiên cứu hiện đại đã và đang tiếp tục khám phá lợi ích sức khỏe của tinh dầu bạc hà.
Tinh dầu bạc hà và hội chứng ruột kích thích (IBS)
Một trong những lĩnh vực nghiên cứu sâu rộng nhất về tinh dầu bạc hà tập trung vào hiệu quả của nó đối với hội chứng ruột kích thích (IBS). IBS là một tình trạng mãn tính của đường tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy và táo bón.
Một nghiên cứu tổng quan năm 2019 đã phân tích 12 thử nghiệm lâm sàng và so sánh hiệu quả của viên nang tinh dầu bạc hà với giả dược trong điều trị IBS. Kết quả cho thấy tinh dầu bạc hà cải thiện đáng kể cơn đau bụng và các triệu chứng khác của IBS.
Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng tinh dầu bạc hà có thể giúp giảm các triệu chứng IBS bằng cách:
- Thư giãn các cơ trơn của đường tiêu hóa, giảm co thắt và đau bụng.
- Giảm viêm nhiễm trong đường tiêu hóa.
- Tác động đến hệ vi sinh vật đường ruột, cân bằng lại hệ vi khuẩn có lợi.
- Giảm cảm giác đau ở đường tiêu hóa.
Ứng dụng trong điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa khác
Ngoài hội chứng ruột kích thích (IBS), dầu bạc hà hoặc menthol (một thành phần chính của nó) còn được sử dụng kết hợp với caraway (thì là Ba Tư) để giảm các triệu chứng của chứng khó tiêu chức năng. Chứng khó tiêu chức năng thường gây ra các triệu chứng như đầy hơi, khó tiêu và đau vùng thượng vị.
Một nghiên cứu tổng quan năm 2019 đã tổng hợp kết quả từ nhiều nghiên cứu về việc sử dụng bạc hà, menthol và caraway trong điều trị chứng khó tiêu chức năng. Kết quả cho thấy liệu pháp kết hợp này mang lại nhiều hứa hẹn trong việc giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu. Một nghiên cứu khác đánh giá hiệu quả của các biện pháp thảo dược trong điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa ở trẻ em và thanh thiếu niên cũng chỉ ra rằng tinh dầu bạc hà giúp giảm đáng kể thời gian, tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn đau bụng so với giả dược.
Tuy nhiên, tinh dầu bạc hà không được chứng minh là hiệu quả trong việc điều trị chứng đau bụng ở trẻ sơ sinh so với thuốc nhỏ simethicone.
Tinh dầu bạc hà trong điều trị buồn nôn
Tinh dầu bạc hà được cho là có khả năng giảm buồn nôn, một triệu chứng phổ biến có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm cả sau phẫu thuật, trong thai kỳ và trong quá trình điều trị ung thư. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu về hiệu quả của tinh dầu bạc hà còn nhiều khác biệt.
- Sau phẫu thuật: Một nghiên cứu nhỏ năm 2016 cho thấy hít dầu bạc hà có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn sau phẫu thuật. Tuy nhiên, một tổng quan năm 2018 lại không tìm thấy hiệu quả đáng kể của phương pháp này.
- Trong thai kỳ: Một nghiên cứu năm 2018 trên các phụ nữ mang thai cho thấy liệu pháp hương thơm bằng tinh dầu bạc hà không có tác dụng rõ rệt trong việc giảm buồn nôn và nôn so với giả dược.
- Trong quá trình hóa trị: Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy thoa dầu bạc hà vào vùng giữa môi trên và mũi có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất buồn nôn và nôn ở bệnh nhân ung thư sau hóa trị.
Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy tinh dầu bạc hà có thể có hiệu quả trong việc giảm buồn nôn trong một số trường hợp nhất định, nhưng các bằng chứng khoa học vẫn chưa đủ mạnh mẽ để đưa ra kết luận chắc chắn.
Tinh dầu bạc hà trong chăm sóc da và tóc
Tinh dầu bạc hà thường được sử dụng trong nhiều sản phẩm làm đẹp. Tuy nhiên, các nghiên cứu về lợi ích của nó đối với da và tóc vẫn còn hạn chế.
Ứng dụng trong giảm ngứa da
Một nghiên cứu nhỏ năm 2016 đã cho thấy việc thoa tinh dầu bạc hà nồng độ 1% lên da có thể cải thiện tình trạng ngứa mãn tính, cả về thời gian và mức độ nghiêm trọng.
Tiềm năng kích thích mọc tóc
Một nghiên cứu trên chuột năm 2014 đã so sánh tác dụng của dầu bạc hà với minoxidil (thành phần chính trong Rogaine) và các hợp chất đối chứng. Kết quả cho thấy dung dịch tinh dầu bạc hà 3% giúp kích thích mọc tóc dày và dài ở chuột sau 4 tuần, tương đương với hiệu quả của minoxidil. Một nghiên cứu năm 2016 khác cũng cho thấy menthol (một thành phần chính trong tinh dầu bạc hà) khi thoa lên da giúp tăng cường lưu thông máu, điều này có thể góp phần kích thích mọc tóc.
Khả năng kháng khuẩn và kháng nấm
Tinh dầu bạc hà được biết đến với đặc tính kháng khuẩn nhẹ, tuy nhiên hiệu quả của nó chống lại các loại vi khuẩn và nấm khác nhau vẫn đang được nghiên cứu và chưa có kết luận thống nhất.
Kháng khuẩn
Một nghiên cứu năm 2019 đã chỉ ra rằng dầu bạc hà có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều chủng vi khuẩn gây bệnh. Điều này cho thấy tiềm năng ứng dụng của tinh dầu bạc hà trong điều trị một số bệnh nhiễm trùng. Tuy nhiên, khả năng kháng khuẩn của tinh dầu bạc hà có thể khác nhau tùy thuộc vào loại vi khuẩn. Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng tinh dầu bạc hà kém hiệu quả hơn các loại tinh dầu khác trong việc chống lại 20 chủng vi khuẩn Streptococcus suis.
Kháng nấm
Một nghiên cứu năm 2017 đã đánh giá hoạt tính kháng nấm của một số loại tinh dầu đối với các chủng nấm Candida trong ống nghiệm. Mặc dù tinh dầu bạc hà có hoạt tính kháng nấm nhất định, nhưng nó lại là loại có hoạt tính thấp nhất trong số các tinh dầu được thử nghiệm.
Lưu ý về an toàn và tác dụng phụ khi sử dụng tinh dầu bạc hà
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) khuyến cáo người dùng chỉ nên sử dụng tinh dầu bạc hà theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Sử dụng tinh dầu bạc hà qua đường uống
Tinh dầu bạc hà không được sử dụng để uống trực tiếp. Uống chiết xuất bạc hà có thể gây ra một số tác dụng phụ như ợ nóng, buồn nôn và nôn mửa. Nếu bạn muốn thêm bạc hà vào thực phẩm, hãy chọn loại chiết xuất bạc hà đã qua xử lý và pha loãng.
Sử dụng tinh dầu bạc hà ngoài da và trong liệu pháp hương thơm
Liệu pháp hương thơm hoặc thoa dầu bạc hà đã được pha loãng lên da có thể mang lại nhiều lợi ích với ít rủi ro. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hương thơm bạc hà có thể gây độc cho thú cưng. Do đó, trước khi sử dụng tinh dầu bạc hà trong không gian kín, bạn cần đảm bảo an toàn cho trẻ em, thú cưng và phụ nữ mang thai.
Nguy cơ độc tính
Tinh dầu bạc hà với liều lượng lớn có thể gây độc do chứa pulegone, một hợp chất đã được biết là có độc tính. Các sản phẩm mỹ phẩm chứa tinh dầu bạc hà thường chứa 1% pulegone hoặc ít hơn, tuy nhiên trong một số trường hợp, hàm lượng pulegone có thể cao hơn.
Quan trọng:
- Tinh dầu bạc hà có nồng độ rất cao, luôn cần được pha loãng đúng cách với dầu nền trước khi thoa lên da. Chỉ nên sử dụng một vài giọt tinh dầu trong khoảng 30ml dầu nền.
- Một số người có thể gặp phản ứng kích ứng hoặc phát ban khi sử dụng tinh dầu bạc hà trên da. Để an toàn, hãy thử nghiệm trên một vùng da nhỏ trước khi sử dụng trên diện rộng.
Lưu ý khi sử dụng sản phẩm bổ sung chứa tinh dầu bạc hà
Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung nào, đặc biệt là tinh dầu bạc hà, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ, đặc biệt nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc kê đơn hoặc không kê đơn khác.
Tương tác với cyclosporine
Tinh dầu bạc hà có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa cyclosporine, một loại thuốc thường được sử dụng để ngăn ngừa thải ghép trong cấy ghép nội tạng. Cụ thể, tinh dầu bạc hà có thể làm tăng nồng độ cyclosporine trong máu, gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
Tương tác với các loại thuốc chuyển hóa qua gan
Tinh dầu bạc hà cũng có thể tương tác với các loại thuốc được chuyển hóa qua gan, bao gồm:
- Cyclosporine
- Simvastatin và lovastatin (thuốc hạ cholesterol)
- Ketoconazole (thuốc kháng nấm)
Tương tác với thuốc giảm axit dạ dày
Bạn cũng nên thận trọng khi sử dụng dầu bạc hà nếu bạn đang dùng các loại thuốc làm giảm axit dạ dày, chẳng hạn như:
- Thuốc kháng axit
- Thuốc chẹn H2 (như famotidine)
- Thuốc ức chế bơm proton (như omeprazole)
Tương tác giữa dầu bạc hà và các loại thuốc này có thể làm giảm hiệu quả của thuốc hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Ai không nên sử dụng tinh dầu bạc hà?
Tinh dầu bạc hà tuy có nhiều lợi ích tiềm năng nhưng không phải ai cũng sử dụng được. Dưới đây là những đối tượng cần tránh hoặc thận trọng khi sử dụng tinh dầu bạc hà:
- Người thiếu hụt men G6PD: Người mắc chứng thiếu hụt enzyme G6PD (một loại thiếu men di truyền) nên tránh hoàn toàn việc sử dụng bạc hà, cả ở dạng chiết xuất uống và tinh dầu xông hương, vì có thể gây ra các phản ứng nghiêm trọng.
- Người đang dùng thuốc: Tinh dầu bạc hà có thể tương tác với một số loại thuốc do ảnh hưởng đến enzyme CYP3A4, một enzyme quan trọng trong quá trình chuyển hóa nhiều loại thuốc. Nếu bạn đang dùng thuốc kê đơn hoặc không kê đơn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu bạc hà.
- Trẻ em và trẻ sơ sinh: Không nên thoa dầu bạc hà lên mặt hoặc ngực của trẻ em dưới 6 tuổi. Hơi menthol từ tinh dầu bạc hà có thể gây kích ứng đường hô hấp và các tác dụng phụ khác ở trẻ nhỏ.
- Thú cưng: Dầu bạc hà có thể gây độc cho một số loại thú cưng như chó và mèo. Tránh để chúng tiếp xúc với tinh dầu bạc hà dưới mọi hình thức.
Bài viết cũng đã khép lại với những thông tin cần thiết về tinh dầu bạc hà cũng như dầu bạc hà có tác dụng gì? Cảm ơn bạn đã đọc bài viết và hẹn gặp bạn ở các bài viết sau. Cuối cùng đừng quên để lại thông tin hoắc nhắn tin trực tiếp cho Mầm TẠI ĐÂY nếu bạn có thắc mắc gì nhé!
Xem thêm:
- Top 5 loại tinh dầu giúp giảm đau đầu và đau nửa đầu
- 9 loại tinh dầu giảm đau lưng và cách sử dụng chúng
- 7 loại tinh dầu massage tốt nhất hiện nay
